သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ

ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများနှင့် ခေတ်ရေစီးကြောင်းများအပေါ် အမြင်

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများနှင့် ခေတ်ရေစီးကြောင်းများအပေါ် ကျယ်ပြန့်သော အမြင်ကို ရရှိစေပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အသိပညာ တိုးပွားစေသည့် အဓိကနည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ သတင်းမီဒီယာများမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် စသည့် ကဏ္ဍအသီးသီးမှ ဖြစ်ပေါ်နေသော အကြောင်းအရာများကို သိရှိနားလည်ခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာကြီး၏ အခြေအနေကို ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ သုံးသပ်နိုင်စေသည်။

ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများအပေါ် အမြင်

  • နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး – နိုင်ငံအချင်းချင်းကြား ဆက်ဆံရေး၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ လှုပ်ရှားမှုများ၊ ကုလသမဂ္ဂ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များ စသည်တို့ကို သိရှိနားလည်ခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းကို သုံးသပ်နိုင်စေသည်။
  • စစ်ပွဲများနှင့် ပဋိပက္ခများ – ကမ္ဘာအနှံ့ ဖြစ်ပွားနေသော စစ်ပွဲများ၊ ပဋိပက္ခများ၏ အကြောင်းရင်း၊ ဖြစ်စဉ်နှင့် နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးများကို သိရှိခြင်းဖြင့် စစ်၏ ဆိုးကျိုးများကို သတိပြုမိစေပြီး ငြိမ်းချမ်းရေး၏ အရေးပါပုံကို သဘောပေါက်လာစေသည်။
  • သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ပြဿနာများ – ကမ္ဘာ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု၊ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှု စသည့် ပြဿနာများအကြောင်း သိရှိခြင်းဖြင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး အရေးပါပုံကို သတိပြုမိစေသည်။
  • လူ့အခွင့်အရေး ကိစ္စရပ်များ – ကမ္ဘာအနှံ့ ဖြစ်ပေါ်နေသော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုများ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ စသည်တို့ကို သိရှိခြင်းဖြင့် လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး အရေးပါပုံကို သဘောပေါက်လာစေသည်။

 

ခေတ်ရေစီးကြောင်းများအပေါ် အမြင်

  • နည်းပညာ – နည်းပညာ တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုများ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် သက်ရောက်မှုများ၊ အနာဂတ် နည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလားအလာများကို သိရှိနားလည်ခြင်းဖြင့် ခေတ်နှင့်အညီ လိုက်လျောညီထွေ နေထိုင်နိုင်ရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေသည်။
  • စီးပွားရေး – ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အခြေအနေ၊ စီးပွားရေး ပြိုင်ဆိုင်မှုများ၊ စီးပွားရေး မူဝါဒ ပြောင်းလဲမှုများ စသည်တို့ကို သိရှိခြင်းဖြင့် စီးပွားရေး ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေသည်။
  • လူမှုရေး – လူမှုရေး ပြဿနာများ၊ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ၏ ပြောင်းလဲမှုများ၊ လူမှုရေး လှုပ်ရှားမှုများ စသည်တို့ကို သိရှိခြင်းဖြင့် လူမှုရေး ပြဿနာများကို နားလည် သဘောပေါက်ပြီး ပါဝင် ကူညီ ဖြေရှင်းနိုင်စေသည်။
  • ယဉ်ကျေးမှု – ကမ္ဘာအနှံ့ရှိ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးစံများ၊ အနုပညာ၊ ဖျော်ဖြေရေး စသည့် ကဏ္ဍများမှ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများကို သိရှိခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့ ယဉ်ကျေးမှုကို လေးစား တန်ဖိုးထားတတ်စေသည်။

 

 

ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်စွမ်း တိုးတက်လာခြင်း

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများ၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးအခြေအနေများ၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ တိုးတက်မှုများ အစရှိသည့် ကဏ္ဍအသီးသီးမှ အချက်အလက်များကို သိရှိစေပါသည်။ ဤသို့ သိရှိလာသော အချက်အလက်များကို အခြေခံ၍ ကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါသည်။

သတင်းအချက်အလက် ပေါများလာခြင်း

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် မိမိနှင့် သက်ဆိုင်သော သို့မဟုတ် မိမိ စိတ်ဝင်စားသော ကဏ္ဍများအကြောင်း အချက်အလက်များစွာကို ရရှိနိုင်သည်။ ယင်းသတင်းအချက်အလက်များသည် မိမိ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုတွင် မဲပေးရန် ဆုံးဖြတ်ရာ၌ သက်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ မူဝါဒများ၊ လုပ်ဆောင်ချက်များကို သတင်းများမှတစ်ဆင့် သိရှိနားလည်ထားခြင်းဖြင့် မိမိအတွက် အကောင်းဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်မည် ဖြစ်သည်။

အမြင်ကျယ်လာခြင်း

သတင်းစာများတွင် ဖော်ပြထားသော သတင်းဆောင်းပါးများ၊ သုံးသပ်ချက်များ၊ အယ်ဒီတာ့အာဘော်များကို ဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် မတူညီသော အမြင်များ၊ သဘောထားများကို သိရှိနိုင်ပါသည်။ ယင်းသည် ပြဿနာ တစ်ရပ်ကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ သုံးသပ်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ပိုမို ကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်ရန် အထောက်အကူ ပြုပါသည်။

ဝေဖန်စဉ်းစားတွေးခေါ်နိုင်စွမ်း တိုးတက်လာခြင်း

သတင်းများကို ဖတ်ရှုရင်း သတင်းအချက်အလက်များ၏ တိကျမှု၊ ယုတ္တိတန်မှု၊ ဘက်လိုက်မှု ရှိမရှိ စသည်တို့ကို ဆန်းစစ်သုံးသပ်ခြင်းဖြင့် ဝေဖန်စဉ်းစားတွေးခေါ်နိုင်စွမ်း (Critical Thinking) တိုးတက်လာစေသည်။ ဤစွမ်းရည်သည် သတင်းများကိုသာမက အခြားသော ကိစ္စရပ်များတွင်ပါ ပိုမို ကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။

နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးတွင် ပိုမို ထိရောက်စွာ ပါဝင်နိုင်ခြင်း

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး ကိစ္စရပ်များအပေါ် ပိုမို သိရှိနားလည်လာစေသည်။ ယင်းက မိမိအနေဖြင့် မဲပေးခြင်း၊ ဆန္ဒပြခြင်း၊ လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်ခြင်း စသည်တို့ကို ပိုမို ထိရောက်စွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်နိုင်စေသည်။

ကိုယ်ပိုင်ဘဝ ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူပြုခြင်း

သတင်းစာများတွင် ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း စသည့် ကဏ္ဍများနှင့် ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များလည်း ပါဝင်တတ်ပါသည်။ ဤသတင်းအချက်အလက်များသည် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၊ ပညာရေး ရွေးချယ်မှု၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဆုံးဖြတ်ချက်များ၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ရွေးချယ်မှု စသည့် ကိုယ်ပိုင်ဘဝ ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။

သတိပြုရန် အချက်

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်နိုင်စွမ်း တိုးတက်စေနိုင်သော်လည်း မှန်ကန်သော သတင်းရင်းမြစ်များကို ရွေးချယ်ဖတ်ရှုရန် အရေးကြီးပါသည်။ မှားယွင်းသော သတင်းများသည် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်မှုကို ထိခိုက်စေနိုင်သောကြောင့် သတင်းအချက်အလက်များကို သေချာစွာ စိစစ်ဝေဖန်ပြီးမှ ယုံကြည် လက်ခံသင့်ပါသည်။

ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင် (Critical Thinking)

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများ၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးအခြေအနေများ၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ တိုးတက်မှုများ အစရှိသည့် ကဏ္ဍအသီးသီးမှ အချက်အလက်များကို သိရှိစေပါသည်။ ဤသို့ သိရှိလာသော အချက်အလက်များကို အခြေခံ၍ ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင် (Critical Thinking) ကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါသည်။

ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင် (Critical Thinking) ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း

ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင် ဆိုသည်မှာ မိမိရရှိလာသော အချက်အလက်များကို အလွယ်တကူ လက်မခံဘဲ သတင်းအချက်အလက်၏ တိကျမှု၊ ယုတ္တိတန်မှု၊ ဘက်လိုက်မှု ရှိမရှိ စသည်တို့ကို ဆန်းစစ် သုံးသပ်ပြီးမှ ယုံကြည်လက်ခံခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ သတင်းတစ်ပုဒ်ကို ဖတ်ရှုရာတွင် အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး ကိုယ်ပိုင် သုံးသပ်ချက်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။

  • သတင်းရင်းမြစ်၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ရှိ၊ မရှိ
  • သတင်းအချက်အလက်များ၏ တိကျမှု ရှိ၊ မရှိ
  • သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များသည် ဘက်လိုက်မှု ရှိ၊ မရှိ
  • သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များသည် ယုတ္တိတန်မှု ရှိ၊ မရှိ
  • သတင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အဘယ်နည်း

 

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင် မြင့်မားလာပုံ

  • သတင်းရင်းမြစ်များကို နှိုင်းယှဉ် ဖတ်ရှုခြင်း – မတူညီသော သတင်းရင်းမြစ်များမှ သတင်းတစ်ပုဒ်တည်းကို ဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် မတူညီသော အမြင်များကို သိရှိနိုင်ပြီး သတင်း၏ တိကျမှုကို ပိုမို သေချာစွာ သုံးသပ်နိုင်သည်။
  • မေးခွန်းများ မေးခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်ကို ဖတ်ရှုရာတွင် မိမိကိုယ်တိုင် မေးခွန်းများ မေးခြင်း (ဥပမာ – သတင်းရင်းမြစ်က ဘယ်သူလဲ၊ သတင်းအချက်အလက်တွေက ဘယ်လောက် ယုံကြည်စိတ်ချရလဲ၊ သတင်းရေးသားသူရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က ဘာလဲ) သည် ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပေးသည်။
  • သတင်းအချက်အလက်များကို သုတေသန ပြုလုပ်ခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များကို အင်တာနက် စာမျက်နှာများတွင် ရှာဖွေကြည့်ရှုခြင်း၊ ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ဆွေးနွေးခြင်း တို့ဖြင့် သတင်း၏ တိကျမှုကို ပိုမို သေချာစွာ သိရှိနိုင်သည်။
  • မတူညီသော အမြင်များကို လေ့လာခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်တည်းကိုသာ မကြည့်ဘဲ မတူညီသော အမြင်ရှိသည့် သတင်းရင်းမြစ်များကိုလည်း ဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ကိစ္စရပ်တစ်ခုအပေါ် ဘက်ပေါင်းစုံမှ သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိလာမည်။

 

ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်ခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ

  • မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များ ရရှိခြင်း – သတင်းမှားများ၊ ကောလဟာလများကို ရှောင်ရှားနိုင်ပြီး မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိနိုင်သည်။
  • ဘက်လိုက်မှု မရှိသော သတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်ကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ သုံးသပ်နိုင်ခြင်းဖြင့် ဘက်လိုက်မှု မရှိသော သတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိနိုင်မည် ဖြစ်သည်။
  • ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေခြင်း – မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များကို အခြေခံ၍ ပိုမို ကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
  • လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် တာဝန်သိတတ်သော ዜጋတစ်ဦး ဖြစ်လာစေခြင်း – သတင်းမှန်ကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ခြင်း၊ သတင်းမှားများကို တွန်းလှန်ခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ကမ္ဘာကြီးကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုလုပ်ရာတွင် တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ အထောက်အကူ ပြုနိုင်ပါသည်။

 

ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင် ရှိသူတစ်ယောက်၏ စရိုက်လက္ခဏာများ

  • မေးခွန်းများ မေးတတ်ခြင်း: သတင်းအချက်အလက်များကို လက်ခံရုံမျှဖြင့် မရပ်တန့်ဘဲ “ဘာကြောင့်လဲ”၊ “ဘယ်လိုလဲ” စသည့် မေးခွန်းများမေးပြီး အဖြေရှာကြည့်တတ်သည်။
  • သတင်းအချက်အလက်များကို သေချာစွာ စစ်ဆေးခြင်း: သတင်းရင်းမြစ်၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှု၊ အချက်အလက်များ၏ တိကျမှုကို သေချာစွာ စစ်ဆေးပြီးမှ လက်ခံသည်။
  • အမြင်ကျယ်ခြင်း: တစ်ဖက်သတ် အမြင်ကိုသာ လက်မခံဘဲ ကိစ္စရပ်တစ်ခုအပေါ် မတူညီသော အမြင်အမျိုးမျိုးကို နားလည် လက်ခံနိုင်စွမ်း ရှိသည်။
  • ဘက်မလိုက်ဘဲ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်တတ်ခြင်း: သတင်းအချက်အလက်များကို အခြေခံ၍ မိမိကိုယ်တိုင် ဘက်မလိုက်ဘဲ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်နိုင်သည်။
  • အခြားသူများ၏ အမြင်ကို လေးစားခြင်း: မိမိ၏ အမြင်နှင့် ကွဲလွဲသော အခြားသူများ၏ အမြင်ကိုလည်း နားထောင်ပြီး လေးစားတတ်သည်။
  • မိမိ၏ အမြင်ကို ပြန်လည် သုံးသပ်ခြင်း: အချက်အလက် အသစ်များ ရရှိပါက မိမိ၏ အမြင်ကို ပြန်လည် သုံးသပ်ပြီး ပြောင်းလဲရန် ပွင့်လင်းစွာ လက်ခံတတ်သည်။

 

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် ပညာရေး တစ်မျိုးပင် ဖြစ်သည်

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် ပညာရေးတစ်မျိုးပင် ဖြစ်ပြီး ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်သော အမြင်ကို မြှင့်တင်ပေးခြင်းဖြင့် ပညာရေးတွင် အောင်မြင်မှု ရရှိရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။ ထို့အပြင် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရာတွင် ပိုမို ထိရောက်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊ လူမှုဆက်ဆံရေးတွင် ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ ပြောဆိုဆက်ဆံနိုင်ခြင်း စသည်တို့ကိုလည်း အထောက်အကူ ပြုပါသည်။

 

နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုများတွင် ပိုမို ထိရောက်စွာ ပါဝင်နိုင်ခြင်း

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး ကိစ္စရပ်များတွင် ပိုမို ထိရောက်စွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်လိုသူများအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော အလေ့အထတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ သတင်းစာများမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး ကဏ္ဍများအကြောင်း သိရှိနားလည်ခြင်းဖြင့် ပြည်သူတစ်ဦးအနေဖြင့် နိုင်ငံသားတာဝန်ကို ကျေပွန်စွာ ထမ်းဆောင်နိုင်ရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေသည်။

 

နိုင်ငံရေး ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှု

  • အသိပညာ ဗဟုသုတ တိုးပွားခြင်း – သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် နိုင်ငံရေး စနစ်၊ အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ မူဝါဒများ၊ ရွေးကောက်ပွဲ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ စသည်တို့ကို သိရှိနားလည်လာနိုင်သည်။
  • နိုင်ငံရေး အမြင်တည်ဆောက်နိုင်ခြင်း – သတင်းစာမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ မတူညီတဲ့ သဘောထား အမြင်တွေကို ဖတ်ရှုခြင်းအားဖြင့် နိုင်ငံရေး ကိစ္စရပ်တွေအပေါ် ကိုယ်ပိုင် အမြင်ကို ခိုင်မာစွာ တည်ဆောက်နိုင်သည်။
  • မဲပေးသူ အသိဉာဏ် တိုးပွားခြင်း – သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ အရည်အချင်း၊ မူဝါဒများကို သိရှိနားလည်နိုင်သောကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မိမိနှင့် ကိုက်ညီသော ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကို ရွေးချယ် မဲပေးနိုင်သည်။
  • နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုများတွင် ပါဝင်နိုင်ခြင်း – သတင်းစာများတွင် ဖော်ပြထားသော နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုများကို ဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ယင်းဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုများတွင် ပိုမို ထိရောက်စွာ ပါဝင် ဆွေးနွေး ငြင်းခုံနိုင်သည်။
  • အစိုးရ၏ လုပ်ရပ်များကို စောင့်ကြည့် ကြပ်မတ်ခြင်း – သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် အစိုးရ၏ လုပ်ရပ်များကို စောင့်ကြည့် ကြပ်မတ်နိုင်ပြီး အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားကို ထိခိုက်စေမည့် မူမမှန်မှုများ ရှိပါက ထောက်ပြ ဝေဖန်နိုင်သည်။

 

လူမှုရေး ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှု

  • လူမှုရေး ပြဿနာများအပေါ် အသိပညာ တိုးပွားခြင်း – သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသော ပြဿနာများ၊ လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၏ လှုပ်ရှားမှုများ စသည်တို့ကို သိရှိနားလည်လာနိုင်သည်။
  • လူမှုရေး အမြင်တည်ဆောက်နိုင်ခြင်း – သတင်းစာမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ မတူညီတဲ့ သဘောထား အမြင်တွေကို ဖတ်ရှုခြင်းအားဖြင့် လူမှုရေး ကိစ္စရပ်တွေအပေါ် ကိုယ်ပိုင် အမြင်ကို ခိုင်မာစွာ တည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။
  • လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွင် ပါဝင် ကူညီခြင်း – သတင်းစာများမှတစ်ဆင့် လူမှုအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသော ပြဿနာများကို သိရှိခြင်းဖြင့် ယင်းပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် ပါဝင် ကူညီ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။
  • လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးတွင် ပါဝင်ခြင်း – သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို သိရှိနိုင်ပြီး လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်နိုင်သည်။

 

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် တစ်ဦးချင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက်သာမက တစ်နိုင်ငံလုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက်ပါ အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ရရှိလာသော အသိပညာ၊ အတွေးအခေါ်များသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုများတွင် ထိရောက်စွာ ပါဝင်နိုင်စေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။

သတင်းဆိုင်ရာ အခြေခံသဘောတရားများ

1. သတင်းဆိုတာ ဘာလဲ
2. သတင်း၏ အဓိပ္ပါယ်
3. သတင်း၏ အရေးပါမှု
4. သတင်း၏ လက္ခဏာများ
5. သတင်းရင်းမြစ်များ
6. သတင်းစာဖတ်သူ၏ တာဝန်
7. သတင်း၏ တန်ဖိုး အချက် (၇) ချက်
8. သတင်းအမျိုးအစားများ

သတင်းဖတ်ရှုနည်းများ

သတင်းခေါင်းစဉ်နှင့် သတင်းအစ (Lead) သည် သတင်းတစ်ပုဒ်၏ အနှစ်ချုပ်ကို ဖော်ပြပေးသည့် အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်ကြပြီး သတင်းတစ်ပုဒ်လုံးကို ဖတ်ရှုရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။

သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစားများနှင့် ၎င်းတို့၏ အားသာချက်၊ အားနည်းချက်များ

ယနေ့ခေတ်တွင် သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ပေါင်းစုံ ပေါ်ထွက်လာပြီး လူတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် များစွာ အရေးပါလာပါသည်။ သတင်းစာ၊ ရေဒီယို၊ ရုပ်မြင်သံကြား၊ အွန်လိုင်းသတင်းနှင့် လူမှုကွန်ရက်များသည် သတင်းအချက်အလက်များကို ဖြန့်ဝေရာတွင် အဓိကကျသော နေရာမှ ပါဝင်နေကြသည်။

သတင်းတု၊ သတင်းမှားများကို ခွဲခြားသိရှိနည်း

သတင်းတု (Fake News) နှင့် မှားယွင်းသော သတင်းများ (Misinformation) ဆိုသည်မှာ လူအများကို လှည့်ဖြားရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် တမင်ဖန်တီးထားသော သို့မဟုတ် မှားယွင်းစွာ တင်ပြထားသော သတင်းအချက်အလက်များ ဖြစ်သည်။

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ

သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းသည် တစ်ဦးချင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက်သာမက တစ်နိုင်ငံလုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက်ပါ အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ သတင်းစာဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် ရရှိလာသော အသိပညာ၊ အတွေးအခေါ်များသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုများတွင် ထိရောက်စွာ ပါဝင်နိုင်စေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။

သတင်းစာပညာရပ်နှင့် သတင်းသမားများ၏ အခန်းကဏ္ဍ

သတင်းစာပညာရပ်သည် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်၏ ဒီမိုကရေစီစနစ်၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည့် ကဏ္ဍများစွာအပေါ် အရေးပါသော သက်ရောက်မှုများ ရှိပါသည်။