သတင်းတု၊ သတင်းမှားများ ပျံ့နှံ့မှုနှင့် ၎င်းတို့၏ အန္တရာယ်များ
သတင်းတု၊ သတင်းမှားများဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း
သတင်းတု (Fake News) နှင့် မှားယွင်းသော သတင်းများ (Misinformation) ဆိုသည်မှာ လူအများကို လှည့်ဖြားရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် တမင်ဖန်တီးထားသော သို့မဟုတ် မှားယွင်းစွာ တင်ပြထားသော သတင်းအချက်အလက်များ ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် အများအားဖြင့် လူမှုကွန်ရက်များ၊ အွန်လိုင်း သတင်းဝက်ဘ်ဆိုက်များနှင့် အခြားသော ဒစ်ဂျစ်တယ် ပလက်ဖောင်းများမှတစ်ဆင့် လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့လေ့ ရှိသည်။
သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများ ပျံ့နှံ့ရခြင်း အကြောင်းအရင်းများ
- နည်းပညာ – အင်တာနက်နှင့် လူမှုကွန်ရက်များ၏ ပေါ်ပေါက်လာမှုကြောင့် သတင်းအချက်အလက်များကို အလွယ်တကူ ဖန်တီးပြီး မျှဝေနိုင်လာခြင်း
- စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ် – သတင်းတု သို့မဟုတ် မှားယွင်းသော သတင်းများသည် လူအများ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်သောကြောင့် ကြော်ငြာဝင်ငွေ တိုးပွားစေရန် အသုံးချခြင်း
- နိုင်ငံရေး ရည်ရွယ်ချက်များ – နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက်များကို ပုတ်ခတ်ခြင်း၊ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးတွင် အသုံးချခြင်း စသည်တို့ကြောင့် သတင်းတုများ ဖန်တီး ဖြန့်ဝေခြင်း
သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများ၏ အန္တရာယ်များ
- လူမှုရေး ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားစေခြင်း – သတင်းတုများသည် လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး ပဋိပက္ခများကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်ပြီး အမုန်းတရား၊ အကြမ်းဖက်မှုများကို တိုးပွားစေနိုင်သည်။
- ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ သတင်းတုများကြောင့် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်စေခြင်း – ကပ်ရောဂါကာလများတွင် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သတင်းတုများကြောင့် မှန်ကန်သောကုသမှုများ ပြုလုပ်ရန် ပျက်ကွက်ခြင်း၊ မှားယွင်းသော ကုထုံးများ အသုံးပြုမိခြင်း စသည်ဖြင့် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
- နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပွားစေခြင်း – သတင်းတုများသည် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များကို လှည့်ဖြားခြင်း၊ အစိုးရအပေါ် ယုံကြည်မှု ပျက်ပြားစေခြင်း စသည်ဖြင့် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်။
- စီးပွားရေး ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပွားစေခြင်း – ကုမ္ပဏီများ၏ ဂုဏ်သတင်းကို ထိခိုက်စေသော သတင်းတုများကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ကျဆင်းခြင်း၊ အစုရှယ်ယာ ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းခြင်း စသည်ဖြင့် စီးပွားရေး ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်။
သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနည်း
- သတင်းရင်းမြစ်ကို စစ်ဆေးပါ – သတင်းတစ်ပုဒ်ကို မဖတ်ရှုမီ သတင်းရင်းမြစ်၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို သေချာစွာ စစ်ဆေးသင့်သည်။ သတင်းဌာန၏ ဂုဏ်သတင်း၊ သတင်းထောက်၏ အတွေ့အကြုံ စသည်တို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါ။
- သတင်းအချက်အလက်များကို အတည်ပြုပါ – သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များကို အခြားသော ယုံကြည်ရသည့် သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ် စစ်ဆေးသင့်သည်။
- ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်တတ်ပါစေ – သတင်းတစ်ပုဒ်ကို အလွယ်တကူ မယုံကြည်ဘဲ မိမိကိုယ်တိုင် သတင်းအချက်အလက်များကို ဆန်းစစ် သုံးသပ်တတ်ရန် အရေးကြီးသည်။
- သတင်းအတည်ပြု ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များကို အသုံးပြုပါ – Fact Check ပြုလုပ်ပေးသည့် သတင်းဌာနများ၊ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များသည် သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများကို ဖော်ထုတ်ပေးသည့် အတွက် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
- သတင်းတုများကို မျှဝေခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ – မိမိကိုယ်တိုင် သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများကို မျှဝေမိပါက အခြားသူများကိုပါ လှည့်ဖြားမိစေနိုင်ပြီး မလိုလားအပ်သော ဆိုးကျိုးများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။
သတင်းတု ဖြစ်နိုင်ခြေ များသော အချက်များ
- ခေါင်းစဉ်က စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် ဖြစ်နေခြင်း (Clickbait)
- အခြား ယုံကြည်ရသည့် သတင်းရင်းမြစ်များတွင် မတွေ့ရခြင်း
- သတင်းရေးသားသူ သို့မဟုတ် သတင်းဌာနကို မသိရှိခြင်း
- သတင်းအရင်းအမြစ် မပါဝင်ခြင်း
- သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များသည် ယုတ္တိမတန် သို့မဟုတ် အလွန်အကျွံ ဖြစ်နေခြင်း
- သတင်းတွင် ပါဝင်သော ဓာတ်ပုံ သို့မဟုတ် ဗီဒီယိုများသည် အတု သို့မဟုတ် ပြုပြင်ထားမှု ဖြစ်နိုင်ခြင်း
- သတင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် သတင်းအချက်အလက် ပေးရန်ထက် စိတ်ခံစားမှုကို နှိုးဆွပေးရန် သို့မဟုတ် တစ်စုံတစ်ယောက်ကို ပုတ်ခတ်ရန် ဖြစ်နေခြင်း
သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်၏ တာဝန်
ယနေ့ခေတ်တွင် သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်များအနေဖြင့် သတင်းမှန် ရရှိရန် အထူး ဂရုပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ သတင်းတုနှင့် မှားယွင်းသော သတင်းများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ထိခိုက်စေနိုင်သောကြောင့် သတင်းတစ်ပုဒ်ကို အလွယ်တကူ မယုံကြည်ဘဲ သေချာစွာ စစ်ဆေးပြီးမှသာ မျှဝေသင့်ပါသည်။
သတင်းတစ်ပုဒ်၏ သတင်းအရင်းအမြစ်နှင့် အချက်အလက်များကို စိစစ်ခြင်း
ယနေ့ခေတ်တွင် သတင်းအချက်အလက်များ ပေါများလာသည်နှင့်အမျှ မှန်ကန်မှု ရှိသော သတင်းများသာမက မှားယွင်းသော သတင်းများ၊ သတင်းတုများလည်း ပျံ့နှံ့လာပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်များအနေဖြင့် သတင်းတစ်ပုဒ်၏ သတင်းအရင်းအမြစ်နှင့် အချက်အလက်များကို စိစစ်ဝေဖန်တတ်ဖို့ အရေးကြီးပါသည်။ သတင်းတစ်ပုဒ်၏ သတင်းအရင်းအမြစ်နှင့် အချက်အလက်များကို စိစစ်ခြင်းဆိုသည်မှာ သတင်းတစ်ပုဒ်၏ တိကျမှု၊ ယုတ္တိတန်မှု၊ ဘက်လိုက်မှု ရှိမရှိ စသည်တို့ကို ဆန်းစစ် သုံးသပ်ပြီးမှ ယုံကြည်လက်ခံခြင်း ဖြစ်သည်။
သတင်းအရင်းအမြစ် စိစစ်ခြင်း
- သတင်းရင်းမြစ်၏ ဂုဏ်သတင်း စစ်ဆေးခြင်း – သတင်းကို ထုတ်လွှင့်သော သတင်းဌာန သို့မဟုတ် သတင်းထောက်သည် ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ရှိမရှိ၊ သမာသမတ်ကျင့်ဝတ် နှင့်အညီ သတင်းများကို ရေးသား တင်ဆက်လေ့ ရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် အရေးကြီးသည်။ သတင်းဌာန သို့မဟုတ် သတင်းထောက်၏ နောက်ကြောင်း ရာဇဝင်ကို သုတေသနပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို သိရှိနိုင်သည်။ သတင်းဌာန၏ “About Us” စာမျက်နှာတွင် သတင်းဌာန၏ ရည်မှန်းချက်၊ သမိုင်းကြောင်း၊ ဆက်သွယ်ရန် နည်းလမ်းများ ပါဝင်လေ့ရှိသည်။
- သတင်းရင်းမြစ် အမျိုးအစား ခွဲခြားခြင်း – သတင်းရင်းမြစ်သည် ပထမအဆင့် ရင်းမြစ် (primary source) လား သို့မဟုတ် ဒုတိယအဆင့် ရင်းမြစ် (secondary source) လား ခွဲခြားသိရှိရန် လိုအပ်သည်။ ပထမအဆင့် ရင်းမြစ်များ (ဥပမာ – မျက်မြင်သက်သေများ၊ ဖြစ်ရပ်တွင် ပါဝင်သူများ၏ ပြောကြားချက်များ) သည် ပိုမို ယုံကြည်စိတ်ချရပြီး ဒုတိယအဆင့် ရင်းမြစ်များ (ဥပမာ – သတင်းဆောင်းပါးများ၊ သုံးသပ်ချက်များ) သည် သတင်းအချက်အလက်၏ တိကျမှုကို ထပ်မံ အတည်ပြုရန် လိုအပ်ပါသည်။
- သတင်းထုတ်ပြန်သည့် ရက်စွဲ စစ်ဆေးခြင်း – သတင်းသည် လတ်တလော သတင်းလား၊ အချိန်ကြာမြင့်နေပြီလား စစ်ဆေးပါ။ အချိန်ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သော သတင်းများသည် ယခုအချိန်တွင် သက်ဆိုင်မှု ရှိ၊ မရှိ စဉ်းစားသုံးသပ်ပါ။
အချက်အလက်များ စိစစ်ခြင်း
- အချက်အလက်များ၏ တိကျမှု စစ်ဆေးခြင်း – သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များကို အခြားသော ယုံကြည်ရသည့် သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ် စစ်ဆေးသင့်သည်။ သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များကို အထောက်အကူပြုသည့် သက်သေအထောက်အထားများ (ဥပမာ – စာရင်းဇယားများ၊ သုတေသန စာတမ်းများ) ပါဝင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးပါ။
- သတင်းတွင် ဘက်လိုက်မှု ရှိမရှိ စစ်ဆေးခြင်း – သတင်းတွင် တစ်ဖက်သတ် ထင်မြင်ယူဆချက်များ၊ લાગણીများ ပါဝင်နေခြင်း ရှိ၊ မရှိ သတိပြုပါ။ သတင်းသမား သို့မဟုတ် သတင်းဌာနသည် မည်သည့် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သတင်းကို ရေးသားတင်ဆက်ခြင်း ဖြစ်သည်ကိုလည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်။
- သတင်း၏ ရည်ရွယ်ချက် သုံးသပ်ခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်သည် သတင်းအချက်အလက် ပေးရန် ရည်ရွယ်သလား၊ ဖျော်ဖြေရန် ရည်ရွယ်သလား၊ ထင်မြင်ချက်ကို ဖော်ပြရန် ရည်ရွယ်သလား စသည်ဖြင့် ခွဲခြားသိမြင်ရန် သတင်းအမျိုးအစားကိုလည်း သတိပြုပါ။
- သတင်း၏ တင်ဆက်ပုံကို ဆန်းစစ်ခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်ကို တင်ဆက်ရာတွင် အသုံးပြုထားသော စကားလုံးများ၊ ဓာတ်ပုံများ၊ ဗီဒီယိုများသည် သတင်းအချက်အလက်ကို မည်သို့ ပုံဖော်ထားသည်ကို သတိပြုပါ။ တင်ဆက်ပုံကြောင့် သတင်းစာဖတ်သူ၏ စိတ်ခံစားမှုကို တစ်ဖက်သတ် တွန်းပို့လှုံ့ဆော်မှု ရှိမရှိ သတိထားသင့်သည်။
သတင်းအရင်းအမြစ်နှင့် အချက်အလက်များ စိစစ်ခြင်း နည်းလမ်းများ
- သတင်းရင်းမြစ်၏ နောက်ခံသမိုင်းကို သုတေသန ပြုလုပ်ခြင်း
သတင်းထုတ်ပြန်သည့် သတင်းဌာန သို့မဟုတ် သတင်းထောက်သည် ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ရှိမရှိ၊ သတင်းမှန်များကိုသာ တင်ဆက်လေ့ ရှိမရှိ သုတေသန ပြုလုပ်ရန် အရေးကြီးသည်။ သတင်းဌာန၏ သမိုင်းကြောင်း၊ ဆုတံဆိပ်များ ရရှိမှု၊ သတင်းမီဒီယာ အသိုင်းအဝိုင်းတွင် နာမည်ကောင်း ရှိမရှိ စသည်တို့ကို အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် သို့မဟုတ် တခြား ယုံကြည်ရလောက်သော ရင်းမြစ်များမှ သုတေသန ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- သတင်းအချက်အလက်များကို အခြားသော သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ် စစ်ဆေးခြင်း
သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များကို အခြားသော ယုံကြည်ရလောက်သည့် သတင်းဌာနများမှ ထုတ်ပြန်ထားသော သတင်းမျာ၊နှင့် နှိုင်းယှဉ် စစ်ဆေးသင့်သည်။
- အထောက်အထား ခိုင်လုံမှု ရှိမရှိ စစ်ဆေးခြင်း
သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များကို အထောက်အပံ့ပြုနိုင်သည့် အထောက်အထားများ (ဥပမာ – ဓာတ်ပုံများ၊ ဗီဒီယိုများ၊ တရားဝင် စာရွက်စာတမ်းများ၊ ကျွမ်းကျင်သူများ၏ ပြောကြားချက်များ) ပါဝင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးရန် အရေးကြီးပါသည်။
- ဘက်လိုက်မှု ရှိ၊ မရှိ သတိပြုခြင်း
သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် တစ်ဖက်သတ် ထင်မြင်ယူဆချက်များ၊ ခံစားချက်များပါဝင်နေခြင်း ရှိ၊ မရှိ သတိပြုရန် လိုအပ်ပါသည်။ သတင်းသမား သို့မဟုတ် သတင်းဌာနသည် မည်သည့် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သတင်းကို ရေးသားတင်ဆက်ခြင်း ဖြစ်သည်ကိုလည်း ထည့်သွင်း စဉ်းစားသင့်သည်။
- သတင်း၏ ရည်ရွယ်ချက် သုံးသပ်ခြင်း
သတင်းတစ်ပုဒ်သည် သတင်းအချက်အလက် ပေးရန် ရည်ရွယ်သလား၊ ဖျော်ဖြေရန် ရည်ရွယ်သလား၊ အတွေးအမြင်ကို ဖော်ပြရန် ရည်ရွယ်သလား စသည်ဖြင့် ခွဲခြား သိမြင်အောင် သတင်းအမျိုးအစားကို သတိပြုပါ။ သတင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို သိရှိခြင်းဖြင့် သတင်းအချက်အလက်များကို မှန်ကန်စွာ အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်ဆိုနိုင်ပါသည်။
- သတင်း၏ တင်ဆက်ပုံကို ဆန်းစစ်ခြင်း
သတင်းတစ်ပုဒ်ကို တင်ဆက်ရာတွင် အသုံးပြုထားသော စကားလုံးများ၊ ဓာတ်ပုံများ၊ ဗီဒီယိုများသည် သတင်းအချက်အလက်ကို မည်သို့ ပုံဖော်ထားသည်ကို သတိပြုပါ။ တင်ဆက်ပုံကြောင့် သတင်းစာဖတ်သူ၏ စိတ်ခံစားမှုကို လှုံ့ဆော်မှု ရှိမရှိ သတိထားသင့်သည်။
သတင်း စိစစ်ခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ
- မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များ ရရှိစေခြင်း
- သတင်းမှားများ၊ ကောလဟာလများကို ရှောင်ရှားနိုင်ခြင်း
- ဘက်လိုက်မှု မရှိသော သတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိခြင်း
- ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေခြင်း
- လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် တာဝန်သိတတ်သော ပြည်သူတစ်ဦး ဖြစ်လာစေခြင်း
သတင်းအရင်းအမြစ်နှင့် အချက်အလက်များကို စိစစ်ခြင်းသည် သတင်းမှန် ရရှိရန်နှင့် သတင်းအချက်အလက်များကို ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ သုံးသပ်နိုင်ရန် အရေးကြီးသော အလေ့အကျင့်တစ်ရပ် ဖြစ်ပါသည်။
Fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များနှင့် အခြားသော သတင်းအတည်ပြု နည်းလမ်းများ
ယနေ့ခေတ် သတင်းအချက်အလက် ပေါများလာသည်နှင့်အမျှ သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများလည်း ပျံ့နှံ့လာသည်။ သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်များအနေဖြင့် မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များ ရရှိရန် Fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များနှင့် အခြားသော သတင်းအတည်ပြု နည်းလမ်းများကို အသုံးပြု၍ သတင်းများ၏ တိကျမှုကို စစ်ဆေးသင့်ပါသည်။
Fact-checking ပြုလုပ်နိုင်သော ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များ
Fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များ အသုံးပြုရာတွင် သတိပြုရန် အချက်များ
- Fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုက်၏ ဂုဏ်သတင်း စစ်ဆေးခြင်း – အသုံးပြုမည့် fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုက်သည် ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ရှိမရှိ၊ ဘက်မလိုက်ဘဲ သတင်းများကို စိစစ်ပေးလေ့ ရှိမရှိ စစ်ဆေးသင့်သည်။
- Fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုက်၏ သတင်းစိစစ်မှု နည်းစနစ်ကို လေ့လာခြင်း – သတင်းများကို မည်သည့် နည်းစနစ်ဖြင့် စိစစ်ကြောင်း နားလည်သဘောပေါက်ထားရန် အရေးကြီးသည်။
- မတူညီသော Fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များမှ သတင်းအချက်အလက်များကို နှိုင်းယှဉ် ဖတ်ရှုခြင်း – တစ်ခုတည်းသော fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုက်ကိုသာ အားမကိုးဘဲ မတူညီသော ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များမှ သတင်းအချက်အလက်များကို နှိုင်းယှဉ် ဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် သတင်း၏ တိကျမှုကို ပိုမို သေချာစေနိုင်သည်။
သတင်းမှားများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရာတွင် သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်၏ အခန်းကဏ္ဍ
သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်များအနေဖြင့် သတင်းတုနှင့် မှားယွင်းသော သတင်းများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရာတွင် အောက်ပါ တာဝန်များ ရှိပါသည်။
- သတင်းရင်းမြစ်နှင့် အချက်အလက်များကို စိစစ်ခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်ကို အလွယ်တကူ မယုံကြည်ဘဲ အထက်ဖော်ပြပါ နည်းလမ်းများကို အသုံးပြု၍ သေချာစွာ စိစစ်ပြီးမှသာ မျှဝေသင့်သည်။
- သတင်းမှားများကို မျှဝေခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း – သတင်းတစ်ပုဒ်သည် မှားယွင်းသည်ဟု ယုံကြည်ပါက အခြားသူများထံ မျှဝေခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။
- သတင်းမှားများကို တွေ့ရှိပါက သတင်းအတည်ပြု ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များထံ အကြောင်းကြားခြင်း – သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများကို တွေ့ရှိပါက သက်ဆိုင်ရာ fact-checking ဝက်ဘ်ဆိုက်များထံ အကြောင်းကြားခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့အား တိုက်ဖျက်ရာတွင် အထောက်အကူ ပြုနိုင်ပါသည်။
သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ဆိုးကျိုးများစွာ ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ သတင်းစာဖတ်ပရိသတ်များ အားလုံး သတင်းအရင်းအမြစ်နှင့် အချက်အလက်များကို စိစစ်ဝေဖန်တတ်ခြင်းဖြင့် သတင်းမှန်များကို ရရှိနိုင်ပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို အထောက်အကူ ပြုနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
